Toen ik net begon met mijn werk als trainer en coach voor creatieven, werd ik gevraagd voor het geven van een workshop tijdens een evenement voor kunstenaars. Het idee was dat ik anderhalf uur met ze aan de slag zou gaan. En ze zou leren hoe ze hun werk beter kunnen verkopen.
Al snel kwam de aap uit de mouw. Er was geen budget. Maar het was wel een goede kans om mezelf te presenteren. Er kwamen veel kunstenaars. En ook organisatoren van events. Het zou me vast waardevolle contacten en goedbetaalde opdrachten opleveren.
Omdat ik nog bezig was met het opbouwen van bekendheid, heb ik ja gezegd. Je moet ergens beginnen. Maar op de dag zelf viel me wel op dat de organisatie nogal rommelig was. De aanvangstijd die met mij gecommuniceerd was bleek niet te kloppen. Ik zat er dus een uur te vroeg.
Ook kreeg ik met moeite een glas water te drinken. Een bedankje na afloop kon er ook al niet af. Terwijl ik bij betaalde trainingen vaak alsnog achteraf verrast wordt met een bloemetje of flesje wijn. Best een groot contrast dus.
Opvallender vond ik wat er na afloop gebeurde. Ik sprak inderdaad met mensen van kunstkringen die ook wel een workshop van mij wilden. Maar zodra de financiën ter sprake kwamen, haakten ze af.
“Ja, maar ik begreep dat je het vandaag ook gratis deed. Dus ik dacht eigenlijk dat dat voor ons ook wel kon”. Oftewel: gratis werken leidt vooral tot vragen om meer gratis werk. Betaalde opdrachten hield ik er niet aan over.
Sterker nog: mensen waren zelfs teleurgesteld. Waarom kon het eerder gratis en moesten zij ervoor betalen? En ergens snap ik wel dat ze dat moeilijk konden begrijpen.
De les die ik leerde? De waarde van wat ik doe is uiteindelijk subjectief. Als ik mezelf in het hokje “gratis” plaats, zullen anderen me ook zo blijven zien.
Heel herkenbaar ook al geef ik geen workshops. De klanten die je hebt trekken datzelfde type klanten weer aan. Soms moet je ergens laagdrempelig beginnen. Maar gratis zou ik zelf nooit doen, wel voor een laag budget. En dan wel vertellen dat die persoon dat niet moet doorvertellen. Heb zelf ook wel een aantal budget klanten gehad. Heb uiteindelijk m’n prijzen toen verhoogd en sindsdien willen ze niks meer. Maar moet toegeven dat het een hele kunst is om de juiste fit te krijgen. Ik zit trouwens in grafisch ontwerp.
Ik ben het op zich helemaal eens met je opvatting over gratis maar daar kun je ook anders mee omgaan. Ruim 30 jaar geleden had ik op de HKU een docent die ons voorbeelden uit zijn eigen praktijk gaf. Hij koos ervoor om als grafisch ontwerper één of twee keer per jaar voor een zelf gekozen organisatie/instelling gratis een opdracht te doen, duidelijk afgebakend van zijn betaalde werk. Zo ondersteunde hij een organisatie naar zijn hart en met een maatschappelijk doel, naast een mooi ontwerp voor zijn opdrachtgever leverde het hem goodwill op. Ook leerde hij ons om een ‘normaal’ uurtarief te vragen, en eventueel minder uren in rekening te brengen als de financiën een beperking zijn en je de opdracht toch graag uitvoert. Een laag uurtarief is bij volgende opdrachten moeilijker aan te passen dat het aantal uren. Naast het ‘vak’ heb ik veel geleerd van zijn sociale en professionele houding.